Hướng dẫn kỹ thuật đo huyết áp chuẩn của Bộ Y tế cho bệnh nhân TRƯỜNG TRUNG CẤP Y KHOA VIỆT NAM

Mặc dù đo huyết áp không khó nhưng bất cứ người làm trong ngành y nào cũng cần nắm vững. Việc đo huyết áp là bước quan trọng và đơn giản nhất để đánh giá sức khỏe tổng thể của bệnh nhân ban đầu. Vậy nên, trong những nội dung mà Trường Trung cấp Y khoa Việt Nam chia sẻ dưới đây về kỹ thuật đo huyết áp đúng chuẩn sẽ giúp ích cho những người làm việc về lĩnh vực sức khỏe.

Nguyên lý đo huyết áp và quy định cơ bản về đo huyết áp

Nguyên tắc đo huyết áp liên quan đến việc bơm căng một băng tay bằng cao su, tạo áp lực để mất mạch đập của một động mạch, sau đó xả áp lực dần và ghi lại các phản ứng của động mạch. Hai trị số quan trọng trong quá trình này là huyết áp tâm thu và huyết áp tâm trương, giúp bác sĩ đánh giá tình trạng huyết áp của bệnh nhân:

Huyết áp tâm thu: Đây là thời điểm khi máu bắt đầu chảy lại qua động mạch sau khi áp lực từ băng cao su giảm đi.
Huyết áp tâm trương: Tương ứng với thời điểm máu tự do lưu thông trong động mạch mà không còn áp lực từ băng cao su.

Các quy định chung khi đo huyết áp bao gồm:

Nghỉ ngơi: Bệnh nhân cần nghỉ ngơi ít nhất 15 phút trước khi đo huyết áp, và nên đo vào cùng thời gian hàng ngày.
Kiểm tra thiết bị: Cần kiểm tra các thành phần của máy đo huyết áp như van, băng quấn, bơm cao su, áp lực kế đồng hồ trước khi sử dụng. Nên sử dụng cùng một máy đo huyết áp cho các lần đo để đảm bảo tính nhất quán.
Vị trí đo: Thông thường, đo huyết áp ở động mạch cánh tay. Tuy nhiên, nếu có chỉ định của bác sĩ, có thể đo ở động mạch ở chân hoặc các vị trí khác. Khi ghi kết quả, cần ghi cả vị trí đo huyết áp.
Tìm động mạch: Khi muốn đo huyết áp ở một vị trí cụ thể, cần tìm động mạch ở vị trí đó.
Không dừng lại khi bơm áp lực: Không nên dừng lại giữa chừng khi bơm áp lực lên, vì điều này có thể dẫn đến kết quả sai.
Xả áp lực liên tục: Khi xả áp lực, cần xả liên tục cho tới khi kim hoặc cột thủy ngân hạ xuống vị trí số 0.
Báo cáo tình trạng bất thường: Nếu thấy số đo huyết áp không bình thường, như tăng huyết áp cấp tính, huyết áp bị kẹt, bệnh nhân gặp sốc, hoặc trụy mạch, cần thông báo ngay cho bác sĩ điều trị

Kỹ thuật đo huyết áp đúng quy trình chuẩn của Bộ Y tế

Việc đo huyết áp đúng cách rất quan trọng để có kết quả chính xác và đáng tin cậy. Theo hướng dẫn của Bộ Y tế, quy trình kỹ thuật đo huyết áp đúng cách như sau:

Nghỉ ngơi: Bệnh nhân cần nghỉ ngơi trong một phòng yên tĩnh ít nhất 5-10 phút trước khi đo huyết áp.
Tránh chất kích thích: Trước khi đo huyết áp, bệnh nhân cần tránh sử dụng các chất kích thích như cà phê, thuốc lá, rượu bia ít nhất 2 giờ trước khi đo.
Tư thế đo chuẩn: Người được đo huyết áp cần ngồi trên ghế tựa, cánh tay phải duỗi thẳng và đặt nên bàn, nếp khuỷu tay nên nằm ngang mức tim. Có thể đo huyết áp ở các tư thế khác như tư thế nằm hay đứng, tùy trường hợp. Đặc biệt, người cao tuổi hoặc bị đái tháo đường nên đo huyết áp ở tư thế đứng để xác định tình trạng hạ huyết áp tư thế.
Sử dụng thiết bị đo kiểm chuẩn: Sử dụng huyết áp kế và các thiết bị đo huyết áp đã được kiểm chuẩn định kỳ. Bề dài của bao đo (nằm trong băng quấn) cần tối thiểu bằng 80% chu vi cánh tay và bề rộng cần tối thiểu bằng 40% chu vi cánh tay. Quấn băng đủ chặt, đặt bên dưới bao đo trên nếp khuỷu tay cách 2cm và đảm bảo máy hoặc mốc 0 của thang đo ngang mức với tim.

Đo huyết áp tâm thu và tâm trương: Nếu không sử dụng máy đo huyết áp tự động, cần xác định vị trí động mạch cánh tay để đặt ống nghe. Bơm hơi thêm 30mmHg sau khi không còn thấy mạch đập và xả hơi với tốc độ 2-3mmHg/nhịp đập. Huyết áp tâm thu thu được ở thời điểm xuất hiện tiếng đập đầu tiên (pha I của Korotkoff), và huyết áp tâm trương tương ứng với thời điểm mất hẳn tiếng đập (pha V của Korotkoff).
Yên lặng: Không nói chuyện khi đang đo huyết áp để đảm bảo sự tập trung.
Đo cả hai cánh tay: Ở lần đo đầu tiên, cần đo huyết áp ở cả hai cánh tay. Đo huyết áp từ cánh tay nào có trị số cao hơn sẽ được dùng để theo dõi huyết áp về sau.
Đo ít nhất 2 lần và tính trung bình: Nên đo huyết áp ít nhất 2 lần, mỗi lần cách nhau ít nhất 1-2 phút. Nếu sự chênh lệch giữa hai lần đo lớn hơn 10mmHg, cần đo lại sau khi bệnh nhân nghỉ ít nhất 5 phút. Kết quả cuối cùng được tính là trung bình của hai lần đo cuối cùng.
Đo lại nhiều lần nếu cần thiết: Đo huyết áp nhiều lần có thể tăng độ chính xác, đặc biệt ở bệnh nhân có rối loạn nhịp tim như rung nhĩ.
Theo dõi bằng máy đo tự động hoặc Holter huyết áp: Trong trường hợp nghi ngờ, có thể theo dõi huyết áp bằng máy đo tự động tại nhà hoặc máy đo huyết áp tự động 24 giờ (Holter huyết áp).
Ghi kết quả: Ghi lại số đo huyết áp dưới dạng huyết áp tâm thu/huyết áp tâm trương (ví dụ: 126/82 mmHg). Không làm tròn số và thông báo ngay kết quả cho người được đo.

Việc thực hiện đo huyết áp hàng ngày, đặc biệt là trong trường hợp của người cao tuổi, có vai trò quan trọng trong việc tầm soát và điều trị kịp thời các biến chứng nguy hiểm như đau tim, đột quỵ, và những vấn đề sức khỏe khác. Điều này đóng góp một phần quan trọng trong bảo vệ và duy trì tối đa sức khỏe của bệnh nhân. Vì vậy, hãy nhớ thực hiện đo huyết áp đúng kỹ thuật để có kết quả chuẩn nhất nhé!